Δίκτυο ΦοΔΣΑ: Χρηματοδότηση Έργων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων

Χρηματοδότηση Έργων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων

Σε πρόσφατη τοποθέτησή του σε επενδυτικό φόρουμ, ο Γενικός Γραμματέας Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων κ. Μανώλης Γραφάκος δήλωσε μεταξύ άλλων τα εξής: «Με τη δημοπράτηση των μονάδων της Λάρισας, ανατολικού τομέα Θεσσαλονίκης, του Βόλου, της Καβάλας και της Νάξου, τελειώνουμε με τις δημοπρατήσεις δημοσίων έργων για τα απορρίμματα», επισημαίνοντας ότι έπειτα οι φορείς διαχείρισης απορριμμάτων θα πρέπει να κατασκευάσουν έργα μέσω σύμπραξης με ιδιώτες ή να τα κατασκευάσουν αποκλειστικά με δικούς τους πόρους, καθώς «το Δημόσιο δεν θα είναι πια υποχρεωμένο να τα αναλάβει».

Ο Γενικός Γραμματέας Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων, τον οποίο η Πολιτεία έχει επιφορτίσει με την ευθύνη της εύρεσης λύσεων για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων, δε δηλώνει ότι το Δημόσιο «δεν δύναται» να χρηματοδοτήσει δημόσια έργα. Δηλώνει ότι το Δημόσιο «δεν υποχρεούται», δηλαδή «δεν θέλει» να χρηματοδοτήσει δημόσια έργα.

Με άλλα λόγια, ένα αρμόδιο κυβερνητικό στέλεχος δηλώνει ότι η Πολιτεία δεν ενδιαφέρεται να αντλεί ευρωπαϊκά κονδύλια, ούτε ανησυχεί αν αυτά χάνονται, αφού τα έργα μπορούν να δίνονται σε ιδιώτες.

Σε μια σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα, δεν είναι απολύτως σαφές πού τελειώνει η «υποχρέωση» του δημοσίου, τόσο στον τομέα της υλοποίησης δημόσιων έργων και υποδομών εν γένει, όσο και στον τομέα της διαχείρισης των απορριμμάτων ειδικότερα.

Οι ΦοΔΣΑ, ως φορείς που έχουν επιφορτιστεί από την ίδια την Πολιτεία με τη διαχείριση των αστικών αποβλήτων, έχουν σε κάθε περίπτωση το δικαίωμα να διατυπώνουν απόψεις, προτάσεις, ενστάσεις και απορίες, και να διεκδικούν τις βέλτιστες λύσεις για την υπεράσπιση των συμφερόντων των πολιτών και των φορέων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, μας προξενεί εντύπωση η τοποθέτηση ενός εκπροσώπου της Πολιτείας, ο οποίος ευθέως δηλώνει ότι έχει ΜΟΝΟΜΕΡΩΣ αποφασίσει, χωρίς καμία διαβούλευση, να παραχωρήσει σε ιδιώτες τη διαχείριση των απορριμμάτων, η οποία από το Σύνταγμα αποτελεί αρμοδιότητα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Η επόμενη ημέρα της διαχείρισης των αποβλήτων και ιδιαίτερα των αστικών στερεών αποβλήτων είναι και σύνθετη και δύσκολη, και δεν αντιμετωπίζεται με εύκολους αφορισμούς και αποφάσεις που λαμβάνονται μονομερώς και επιβάλλονται στην κοινωνία.

Τα βήματα που καλείται να κάνει η χώρα μας είναι πολλά, προκειμένου να καλυφθεί το κενό και να συγκλίνει με το Ευρωπαϊκό κεκτημένο.

Πιο συγκεκριμένα

Η διαλογή στη πηγή και η ανάπτυξη διακριτών ρευμάτων (κάδων) είναι μια επίπονη διαδικασία με κόστος για τους Δήμους.

Αυξημένο επίσης κόστος θα υπάρχει και με τη λειτουργία των πράσινων σημείων, γωνιών ανακύκλωσης, κέντρα επαναχρησιμοποίησης κ.α.

Στα παραπάνω κόστη εάν προσθέσουμε και το τέλος ταφής, το οποίο ξεκινά από 20 €/tn και φτάνει τα 55 €/tn, τότε γίνεται σαφές το ύψος του κόστους διαχείρισης που καλούνται να καλύψουν οι Δήμοι και κατ’ επέκταση οι Δημότες.

Μια σημαντική παράμετρος είναι αυτή της κατασκευής των έργων και ιδιαίτερα αυτών που έχουν δρομολογηθεί με δημόσια χρηματοδότηση.

Γνωρίζουμε ήδη ότι στη νέα προγραμματική περίοδο δεν χρηματοδοτείται πλέον η κατασκευή ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ.

Γνωρίζουμε επίσης ότι οι ΜΕΑ δεν θα είναι πλέον επιλέξιμες στο σύνολό τους για χρηματοδότηση στο πλαίσιο της προγραμματικής περιόδου 2021-2027 (πέραν των απαιτήσεων της νομοθεσίας περί κρατικών ενισχύσεων). Οι μονάδες θα χρηματοδοτούνται με αναλογική μέθοδο (pro-rata), στη βάση των εισερχόμενων ποσοτήτων των χωριστά συλλεγέντων αποβλήτων στη μονάδα στο σύνολο του κύκλου ζωής της. Η μεθοδολογία υπολογισμού της pro-rata χρηματοδότησης καθορίζεται σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Jaspers και δεν έχει γνωστοποιηθεί ακόμα στους δικαιούχους.

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι περιορίζεται σημαντικά η συγχρηματοδότηση (ευρωπαϊκή χρηματοδότηση) σε πολύ χαμηλό ποσοστό.

Αυτό σημαίνει ότι ακόμα και αν χρηματοδοτηθεί η κατασκευή των ΜΕΑ/ΜΑΑ, δεν θα είναι επιλέξιμοι οι ΧΥΤΥ και το κόστος των έργων θα βαρύνει τον προϋπολογισμό των ΦοΔΣΑ και κατ’ επέκταση τους Δήμους-Μέλη.

Το μεγάλο ερώτημα που προκύπτει είναι τι θα γίνει με τις δεκάδες ΜΕΑ, οι οποίες δημοπρατήθηκαν και δεν θα έχουν συμβασιοποιηθεί μέχρι 31/12/2023 και οι οποίες θα μεταφερθούν στο νέο πρόγραμμα 2021 – 2027, όπου θα τύχουν αναλογικής χρηματοδότησης.

Το Δίκτυο των ΦοΔΣΑ στη 14^η Σύνοδο των ΦοΔΣΑ στην Αλεξανδρούπολη έθεσε αυτό το μείζον ζήτημα και πρότεινε την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού (είτε λόγω pro-rata είτε για τη χρηματοδότηση των ΧΥΤΥ) με τη δημιουργία ενός Εθνικού προγράμματος με τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας επενδύσεων, όπως ήδη έχει κάνει η Πολιτεία με το πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης» για τις δράσεις διαλογής στη πηγή, οι οποίες χρηματοδοτούνται την επόμενη προγραμματική περίοδο.

Φυσικά, και σε αυτή την περίπτωση, όπως και σε σειρά άλλων περιπτώσεων, το Δίκτυο δεν εισακούστηκε έγκαιρα, με αποτέλεσμα οι Δήμοι, οι ΦοΔΣΑ και οι πολίτες να οδηγούνται προ τετελεσμένων, που είναι δεδομένο ότι θα δημιουργήσουν αντιδράσεις και καθυστερήσεις. Για μια ακόμα φορά, όπως για παράδειγμα και με την πρόσφατη πρόταση τροποποίησης του ΕΣΔΑ, ή με την προσπάθεια επιβολής της παραγωγής δευτερογενούς καυσίμου από όλε στις ΜΕΑ, χωρίς κοστολόγηση, χωρίς αποδέκτη, χωρίς έρευνα αγοράς, η Πολιτεία δημιουργεί αδιέξοδα και αντιπαραθέσεις, εξ αιτίας της επιμονής της να μην συνδιαλέγεται πριν αποφασίσει.

Αντίθετα με την άποψη που εξέφρασε ο κος Γραφάκος, η άποψη των ΦοΔΣΑ είναι ότι καθήκον της Πολιτείας είναι να συνδράμει τους Δήμους και τους ΦοΔΣΑ και να στηρίζει την κοινωνία στις δύσκολες οικονομικές συγκυρίες.

Αυτή είναι η υποχρέωση του Δημοσίου, η οποία όχι μόνο δεν πρέπει να εξαντλείται αλλά αντιθέτως να ενδυναμώνεται.

Καλούμε τον γενικό Γραμματέα να απέχει από παρόμοιες δηλώσεις και να συνδράμει στη προαναφερόμενη κατεύθυνση.

Το Δίκτυο των ΦοΔΣΑ και η Τοπική Αυτοδιοίκηση στο σύνολό της θα διεκδικήσουν τη δυνατότητα της πλήρους δημόσιας χρηματοδότησης για το σύνολο των υποδομών και του εξοπλισμού που απαιτείται για τη διαχείριση των αστικών στερεών αποβλήτων. Η επιλογή της σύμπραξης με ιδιώτες μπορεί να αποτελέσει επιλογή των τοπικών κοινωνιών και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αλλά δεν μπορεί, δεν πρέπει και δεν θα επιβληθεί άνωθεν.

Το Δ.Σ. του Δικτύου ΦοΔΣΑ