Μαίρη Δημητρίου – 53 χρόνια άμισθης προσφοράς στην κοινωνία της Ιστιαίας

Αρκεί μια αστραπή στο μυαλό κι επιμονή με μεράκι για να γυρίσει ο ήλιος και να λάμψει στις καρδιές των ανθρώπων.

Μια στιγμή είναι αρκετή για να κινήσει τον τροχό της ιστορίας και να αλλάξει μια σκοτεινά πολιτική εποχή που λίγα χρόνια μετά τον πόλεμο, την Κατοχή και τον Εμφύλιο, είχε ανάγκη κοινωνικής συσπείρωσης κι αδελφοσύνης, γεννημένη μέσα από υγιή και φρέσκα κομμάτια μιας τραυματισμένης κοινωνίας, όπως αυτή της Ιστιαίας.

Αυτές οι σκέψεις μου γεννήθηκαν όταν άκουγα τη Μαίρη Δημητρίου, την αδελφή της μητέρας μου να μου περιγράφει τη διαδρομή της ζωής της, τώρα μέσα στην πανδημία, που τα συναισθήματα όλων μας έγιναν πιο ευαίσθητα στα ερεθίσματα. Μια σκληρή ζωή γεμάτη όρεξη και δημιουργικότητα, κοντά στις γυναίκες και τον πολιτισμό.

Η Χούντα κι ο Σύλλογος

Σεπτέμβριος του 1968 ήταν, μέσα στην Χούντα, όταν ένα απόγευμα που είχα βγάλει βόλτα με το καρότσι τα παιδιά μου, θυμάται η Μαίρη Δημητρίου, με σταμάτησε ένας παλιός στρατιωτικός, μεγάλος άνθρωπος, στην ηλικία του πατέρα μου, ο Γιώργος Παρίσης που είχε υπηρετήσει στη μάχη του Ελ Αλαμέιν. Ήταν γνωστός με το παρατσούκλι «Τομπρούκ» και μου λέει:

-Κυρία Μαίρη θέλω να σας απασχολήσω, για λίγο.

Παραξενεμένη τον κοίταξα και δεν κατάλαβα τι μπορεί να με ήθελε και του λέω:

– Φυσικά τι θέλετε; Και μου απαντά

-Γιατί δεν κάνετε ένα Σύλλογο;

Εγώ τότε θυμάμαι τον κοίταξα καλά –καλά με απορία. Δεν καταλάβαινα τι μου έλεγε, δεν ήξερα καν τι είναι ο Σύλλογος. Αυτός επέμενε και μου ολοκλήρωσε τη σκέψη του εξηγώντας τι πρότεινε να γίνει. Και μου λέει:

-Λέω να κάνετε ένα Σύλλογο. Ένα Σύλλογο Γυναικών και στηρίζοντας τις απόψεις του συνέχισε:

– Σας βλέπω κινείστε, γνωρίζετε κόσμο. Να μαζέψετε 25 γυναίκες θα κάνουμε ένα Καταστατικό και θα φτιάξουμε ένα Σύλλογο.

Κι εγώ σκέφτηκα  φωναχτά:

-Που να βρω εγώ 25 γυναίκες και μάλιστα μέσα στη δικτατορία; Και μου είπε τότε:

-Για πήγαινε στην αστυνομία θα σε βοηθήσω και εγώ να πάρεις καταρχήν μία άδεια και όσες γυναίκες βρεις φίλες σου να τις γράψεις.

Πήγα στην αστυνομία λέγοντας «ο κύριος Παρίσης μας πρότεινε να κάνουμε ένα Σύλλογο μπορείτε να μας δώσετε μία άδεια για να ‘ρθουνε στο σπίτι μου»;

– Πόσες γυναίκες θα ‘ρθουνε στο σπίτι σου;

– 6-7

-Και τι θα συζητήσετε;

-Να ότι μας είπε ο κύριος Παρίσης, για τη δημιουργία του Συλλόγου

– Όχι κομματικά;

– Όχι φυσικά, καμία σχέση με τα κόμματα.

Κι έτσι έγινε.

Ήρθαν οι πρώτες γυναίκες ήταν δασκάλες οι περισσότερες. Ήταν η Αρχόντω Τσόλκα, η Ισμήνη Βάλσαμου η Βαγγελιώ  Σγούντζου, η γεωπόνος η Στέλλα Αφέντρα, η Κατίνα Ιωαννίδη, η  Αριστούλα Σωτηριάδου και η Μηλίτσα Πάντου.

Σχηματίσαμε μία προσωρινή διοικούσα επιτροπή, τότε τον Σεπτέμβριο του 1968 με πρώτη Πρόεδρο την Βαγγελιώ Σγούντζου. Φυσικά το να μαζευτούμε και να κάνουμε την πρώτη διοικούσα επιτροπή, τότε για μας ήταν πολύ, γιατί δεν είχαμε και ιδέα από αυτά και πολλές γυναίκες  ήταν πολύ επιφυλακτικές.

Τότε τα πράγματα, 53 χρόνια πίσω δεν ήταν όπως σήμερα, αναλογίζεται η Μαίρη Δημητρίου. Οι περισσότερες γυναίκες ήμασταν μέσα στα σπίτια μας κι η κοινωνική ζωή περιορίζονταν στην εκκλησία, σε κανένα σινεμά «λαϊκή απογευματινή» ή σε επισκέψεις σε άλλα σπίτια.

Η τηλεόραση ήρθε πολλά χρόνια αργότερα.

Οι πιο πολλές γυναίκες δεν εργάζονταν κι όταν το έκαναν ή βοηθούσαν στη δουλειά του άντρες τους, ή δούλευαν στα χωράφια στις ελιές. Κατά τα  άλλα,  κέντημα πλεκτό και σταυροπόδι στις αυλές..

Σιγά –σιγά  είδαν οι υπόλοιπες γυναίκες ότι δεν είχαμε σχέση με τα κόμματα. Ήρθε θυμάμαι και η Ελένη η Λάλη και τελικά καταφέραμε μετά κόπων και βασάνων να γίνουμε 25, με παροτρύνσεις γνωστών και φίλων. Κάθε φορά που μαζευόμασταν ήμασταν στο σπίτι μου δεν υπήρχε ακόμα γραφείο. Πήγαινα στην αστυνομία και έπαιρνα άδεια.

Ο …σιδηρόδρομος

Ο Σύλλογος όμως δημιουργήθηκε και μάλιστα με τίτλο …σιδηρόδρομο. Λεγόταν «Μορφωτικός Κοινωνικός Εκπολιτιστικός Σύλλογος Κυριών και Δεσποινίδων Η Πρόοδος» αυτό μας είχε υποδείξει ο Γιώργος ο Παρίσης.

Τον Γιώργο  Παρίση τον θεωρούσα επίτιμο πρόεδρο. Ποτέ δεν ξεχνώ πόσο με βοήθησε στη δημιουργία του Συλλόγου. Βέβαια υπήρχαν πολλοί που τον κορόιδευαν.

Η  πρώτη μας συνεστίαση έγινε  στον Τζαβανίτη με άδεια από την αστυνομία και βέβαια μέχρι τις 12:00 το βράδυ. Ήταν αμέσως μετά την Πρωτοχρονιά θυμάμαι και φτιάξαμε από ένα γλυκό και τα «χτυπήσαμε» προκειμένου να πιαστούμε οικονομικά σαν Σύλλογος. Εγώ ήμουν ταμίας, ενώ Πρόεδρος ήταν η  δυναμική και με πολλές φρέσκιες ιδέες Στέλλα Αφέντρα για πολλά χρόνια. Μια μικρή περίοδο, ανέλαβε η Μαρία Σταμούλου και στη συνέχεια αφού παρέδωσα το ταμείο στη Νίκη Σταμούλου, ανέλαβα την προεδρεία.

Εκείνη την περίοδο κάναμε  και την πρώτη μας εκδρομή στη Σκόπελο, μεγάλο τόλμημα για την εποχή. Τότε ήταν που νοικιάσαμε και το Παράρτημα, όπως το λέγαμε, εκεί που είχαμε τελειώσει το Γυμνάσιο της Ιστιαίας, το 1969 με πολύ φθηνό ενοίκιο. Μετά πήγαμε και εκδρομή στο Πήλιο.

Σε κάθε εκδήλωση που πηγαίναμε και κάναμε, εγώ προσωπικά πήγαινε και ζητούσα άδεια από την αστυνομία. Με χαρτί, με άδεια, τι ώρα θα πάτε, τι ώρα θα γυρίσετε και με αυστηρή γραμμή ότι δεν θα γίνονται κομματικές συζητήσεις. Ίσως υπήρχαν και κάποιοι οι οποίοι παρακολουθούσαν τι ακριβώς κάναμε. Τελικά μας εμπιστεύτηκαν!

Ξεκινήσαμε κάνοντας εκθέσεις βιβλίων και εκθέσεις ζωγραφικής, ομιλίες, συζητήσεις πάντα στα πλαίσια της εποχής. Κάναμε γιορτή για την μητέρα, για την γυναίκα.

Εκείνη την εποχή οι γυναίκες ήταν μες στα σπίτια τους και η μόνη τους απασχόληση ήταν το κέντημα και πλέξιμο και κουβέντα στις αυλές.

Όλες οι γυναίκες μέχρι σήμερα μου αναγνωρίζουν ότι από το Σύλλογο κατάφεραν και βγήκαν έξω από τα σπίτια τους, από το σύλλογο γνωρίστηκαν πολλές και γίνανε  φίλες. Υπήρχαν κι οι άντρες που ρωτούσαν αν οι γυναίκες τους κάπνιζαν κρυφά.

Άλλες εποχές!

Όλοι πήγαιναν στο «Κολωνάκι» έτσι λέγαμε τον Πάνω Πλάτανο, το κέντρο της ζωής μας.  Ο Σύλλογος ανέβηκε πολύ από την πρώτη έκθεση εργόχειρου που έγινε. Θυμάμαι τότε χτυπήσαμε πολλές πόρτες και υπολογίζαμε ότι αφού μας δώσανε τα εργόχειρα τους αυτό σημαίνει ότι θα ερχόταν να τα δούνε κιόλας. Και πράγματι ήρθαν λοιπόν πολλοί και γυναίκες και άντρες. Θυμάμαι ακόμη εκείνη την ομιλία της Στέλλας Αφέντρα για τις γυναίκες που έπρεπε να βγούνε πίσω από τα καφασωτά τους παράθυρα και να μην μείνουν σαν παλιές γεροντοκόρες που κεντούσαν, μέσα στα σπίτια .

Μετά μετακομίσαμε σε ένα μεγαλύτερο χώρο όπου καταφέραμε να κάνουμε κι άλλη έκθεση, βάζοντας τα παιδιά μας να ζωγραφίσουν  με θέμα «Προστάτευσε τη φύση» και είχαμε μάλιστα ορίσει επιτροπή το γιατρό το Νίκο Ρίζο, το γεωπόνο Δημήτρη Αφέντρα και τον δασικό τον Στάθη Βλάχο. Σκεπτόμασταν τον τρόπο που θα γίνει αποδεκτός ο Σύλλογος σε μεγαλύτερο αριθμό κόσμου και  φυσικά τους άνδρες.

Και τελικά τα καταφέραμε.

Ο Σύλλογος άρχισε να συσπειρώνει τον κόσμο της Ιστιαίας ενώ παράλληλα εκείνη την εποχή  το 1969 δημιουργήθηκε η Λαϊκή δανειστική βιβλιοθήκη της Ιστιαίας από τον  Νίκο Ρίζο, τον Δημήτρη Αφέντρα και τον Αποστόλη Μιμούση.

Παράλληλα οι άνδρες ασχολιόντουσαν με τον  Κυνηγετικό Σύλλογο και τις αθλητικές ομάδες.

Όλοι μαζί όμως γυναίκες και άνδρες πηγαίναμε να δούμε τους αγώνες  κι τραγουδούσαμε με παλμό: « Απολλώνιε που νικάς κάθε οκτώ, Βόλο, Πύργο κι Αιδηψό». Τότε ήταν που στους αγώνες ακούγονταν κι οι στίχοι του λογοτέχνη -ποιητή Θανάση Παπανικόλα που μας έχει αφήσει μεγάλη κληρονομιά, μεταξύ άλλων.

Ορκίζομαι ω Απολλώνιε,

πιστός να μένω στην αθλητική σου ιδέα.

Το χώμα σου ω Ιστιαία,

να στεφανώνω σε κάθε σου γιορτή

… Βράχος,  ξίφος άνεμος κι αετός,

μες στα ύψη σαν προβαίνω

και κοιτώ το φως,

ορμή, ανδρεία, μεγαλοσύνη,

στην καρδιά μας κατοικεί,

σαν ιέρεια στο ναό της

και σαν δόξα Ελληνική

Όλοι μαζί γυρίσαμε τον κόσμο

Και με το Σύλλογο γυρίσαμε, ολόκληρη την Ελλάδα και πολλές μακρινές χώρες που ξεναγηθήκαμε. Είδαμε δεκάδες θεατρικές παραστάσεις, παρακολουθήσαμε συναυλίες, διοργανώσαμε δράσεις, ξενυχτήσαμε σε επώνυμα νυχτερινά κέντρα. Ζήσαμε τη ζωή μας όλοι μαζί!

Το 1969 θυμάμαι γνωρίσαμε την Σκόπελο, το 1970 πήγαμε στα Καλάβρυτα, το 1971, στην Κατερίνη, τη Θεσσαλονίκη φτάσαμε μέχρι την  Καβάλα και την  Αλεξανδρούπολη. Περιηγηθήκαμε στο Πήλιο, στο  Βόλο, την Μακρυνίτσα, την  Τσαγκαράδα.

Το  1973 προσκυνήσαμε στη  Μονή Αγάθωνος, στην Υπάτη, στη  Λαμία. Το  1974 ταξιδέψαμε μέχρι την Σκιάθο και είδαμε τις περίφημες  Κουκουναριές. Τότε ήταν που διοργανώσαμε  συναυλία στον παλιό σινεμά «Παλλάς» στην Ιστιαία. Πρώτη φορά ακούστηκε το «ένα το χελιδόνι» και χαρακτηριστήκαμε κουμουνιστές. Ευτυχώς δεν ήρθε η αστυνομία. Ήταν μόλις είχε πέσει η Χούντα .Το 1979 διοργανώσαμε τον πρώτο παιδικό χορό με  γαϊτανάκι . Το 1980 βγήκαμε από τα σύνορα της χώρας μας και φτάσαμε μέχρι τη  Βουλγαρία. Εκεί επισκεφθήκαμε τη  Σόφια, τη  Φιλιππούπολη, ενώ το 1983 πήγαμε στην Πράγα, στη  Ρωσία. Είδαμε το  Λένινγκραντ, το Κίεβο, φτάσαμε μέχρι την  Μόσχα. Το 1984 γνωρίσαμε  την Τσεχοσλοβακία, πήγαμε και πάλι στην  Πράγα, στην  Μπρατισλάβα, πήγαμε στα Καρπάθια, στο  Κάρλο Βιβάρι. Το 1985 γυρίσαμε την Κρήτη και πήγαμε και στην Κωνσταντινούπολη. Το 1986 ταξιδέψαμε στην Ρόδο και τη Σίμη. Το 1987 στην Έδεσσα, τη Νάουσα, τη Βέροια και πήγαμε μέχρι την  Ιταλία. Το  1988 φτάσαμε στις Πρέσπες, είδαμε την  Φλώρινα, το  Νυμφαίο την  Καστοριά.

Τέλος της διαδρομής – Επανεκκίνηση νέας πορείας

Ο Σύλλογος Κυριών και Δεσποινίδων γνωρίζει όλο τον κόσμο  και εργάζεται ως Πολιτιστική Κίνηση Γυναικών Ιστιαίας για όλο τον κόσμο

Στο Σύλλογο συμβίωναν όλοι αριστεροί, δεξιοί. Είχαμε παραγκωνίσει τα κόμματα μέχρι το βρώμικο ‘89. Από το 1990 οι πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα δεν άφησαν αλώβητο το Σύλλογο Γυναικών και Δεσποινίδων. Αυτή η ξεχωριστή πορεία του τελείωσε και στη συνέχεια αναγεννήθηκε και πάλι στις 23 Ιουνίου 1990, όπου 130 γυναίκες ανταποκρίθηκαν σε νέο κάλεσμα.

Στη πρώτη συστατική συνέλευση στην Αίθουσα Πολλαπλών Χρήσεων στην Ιστιαία. Ήταν τότε που γεννήθηκε η Πολιτιστική Γυναικών Ιστιαίας κι έκτοτε συνεχίστηκε η ίδια δράση μέχρι σήμερα. Οι δράσεις κι οι εκδρομές μας δεν σταμάτησαν. Γυρνώντας τον χρόνο πίσω και κάνοντας τον δικό μου απολογισμό, θυμάμαι τα σοκάκια που περπάτησα, τις παραλίες που περιηγήθηκα, τα στενά μονοπάτια των νησιών μας, πάντα μαζί με τις γυναίκες του Συλλόγου, που σιγά –σιγά έφερναν και τους άνδρες τους και μαζί γνωρίσαμε τον κόσμο.

Η Πολιτιστική Κίνηση Γυναικών Ιστιαίας εν δράσει

Μαζί διοργανώσαμε από το 1991 μέχρι και το  1994 το Καρναβάλι της  Ιστιαίας . Μαζί κάναμε  εκθέσεις  βιβλίου, διοργανώσαμε ποδηλατικούς  αγώνες, οργανώσαμε μαθήματα κοπτικής- ραπτικής, ζωγραφικής. Φωτογραφίσαμε τα  παλιά κτίρια της  Ιστιαίας. Το 1996 οργανώσαμε ανθρωπιστική βοήθεια στη Γιουγκοσλαβία. Με την βοήθεια των δασκάλων Γιώργου  Σπυρίδη και  Γιάννη  Μουχτή που γνώριζαν την γλώσσα και μας συνόδεψαν, φτάσαμε με ένα πούλμαν γεμάτο με πράγματα. Τότε ήταν που φιλοξενήσαμε σε σπίτια της Ιστιαίας  35 παιδιά από τον πόλεμο της Βοσνίας! Οργανώσαμε γι αυτά εκδρομή στη Σκιάθο και προσφέραμε όταν έφυγαν σε κάθε παιδί 50 μάρκα μαζί με φάρμακα, τρόφιμα και ρούχα που πρόσφερε με αγάπη η τοπική κοινωνία.

Οργανώσαμε εκδηλώσεις για την υπογεννητικότητα με ομιλήτρια την πρ. Υπουργό Υγείας, Μαρία Περάκη – Κυπριωτάκη, την πρ. βουλευτή Κατερίνα Περλεπέ, την πρ. Γραμματέα της Γ.Σ.Ε.Ε. Φωτεινή Σιάνου.

Μέχρι και   συνεργείο της ΕΡΤ μας επισκέφτηκε στα γραφεία μας το 2007,  όπου φτιάξαμε χυλοπίτες και τραχανά. Και φυσικά συνεχίσαμε τις εκδρομές , γυρνώντας την Ελλάδα και φτάνοντας μέχρι  την Γαλλία. Είδαμε τις  Άλπεις, γυρίσαμε στη Γενεύη, το  Μόναχο, τη  Βενετία, την  Τυνησία, την Ολλανδία και τις  Κάτω Χώρες, την  Ισπανία, την Κύπρο, την Σκανδιναβία, το Λίβανο, τη Συρία, τη Μάλτα, τα Αραβικά εμιράτα, και φτάσαμε μέχρι και τις Δαλματικές ακτές μέσω Αλβανίας. Με το Σύλλογο ζήσαμε μαζί 53 χρόνια. Είναι η ζωή μου.

Πάρη Ντελκή