Αυτοί που βλέπουν το δέντρο και χάνουν το δάσος

Η ζωή είναι σαν ενα μυστήριο δάσος γεμάτο πολύχρωμα λουλούδια αλλά και δηλητηριώδη φυτά, γεμάτο με άγρια θηρία που απειλούν τη ζωή σου, αλλά και ήμερα ζώα που θα σε προφυλάξουν απο την απειλή των πρώτων. Πολλοί άνθρωποι ωστόσο δεν μπλέκονται σε αυτήν την περιπέτεια. Στέκονται σε ενα ξέφωτο παριστάνοντας τους πεφωτισμένους. Κάποια θεία φώτιση νομίζουν, μάλλον, πως έχουν δεχθεί η οποία τους παραχωρεί τη δικαιοδοσία να εντοπίζουν τα αρνητικά στοιχεία της προσωπικότητας των υπολοίπων, παραλείποντας τα χιλιάδες αλλά θετικά που μπορεί να έχουν.

Στέκονται λοιπόν σε απόσταση ασφαλείας (μακριά από κάθε είδους δράση) παρατηρώντας ενα μονάχα δέντρο το οποίο πράγματι μπορεί να είναι σάπιο εσωτερικά, χωρίς άνθη και τόσο μεγαλεπήβολο που να κρύβει τον ήλιο… Υπάρχει όμως και ενα ολόκληρο δάσος που χάνουν παραμένοντας σε εκείνο το ξέφωτο. Ενα ξέφωτο που τους παρέχει ασφάλεια και κριτική δύναμη, τους στερεί όμως ερεθίσματα δημιουργικής σκέψης αφού σε εκείνο το ξέφωτο δεν βρίσκεται καμία πηγή έμπνευσης που να τρέχει φρέσκο νερό απο τα ψηλά βουνά που πλησιάζουν τον ήλιο και φωτίζονται απο αυτόν.

Υποθέτω όμως ότι δεν ενδιαφέρονται για αυτού του είδους την ελευθερία, έχουν περιοριστεί σε ενα άλλο είδος ελευθερίας, αυτό της λεκτικής έκφρασης. Περιορίζονται στο να επικρίνουν τον κόσμο που τους περιβάλλει αδιαφορώντας για τα συναισθήματα που προκαλούν στον εκάστοτε κρινόμενο. Η δυνατότητά τους αυτή δεν ισοδυναμεί με την πραγματική ελευθερία (τουλάχιστον έτσι όπως ορίζεται για εμένα η ελευθερία). Είναι μια ψευδαίσθησή της, η οποία περιορίζει το άτομα μονάχα σε εκείνο το μικρό ξέφωτο της ασφάλειας που επικρατεί τόσο όσο φως χρειάζεται για να μην ξεμυτίσει πιο πέρα.

Ο επικριτικός άνθρωπος ίσως (προ)τιμάει τα ιδεαλιστικά πρότυπα του νου του, πρότυπα τελειότητας εκτός ρεαλιστικού τόπου και χρόνου. Πιθανόν χρειάζεται καθολικούς και αιώνιους κανόνες για να ζήσει «σωστά». Την ασφάλεια των κανόνων χρειάζεται άραγε ή την ασφάλεια που προσφέρει η επίκριση; Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν θεμελιώσει τη ζωή τους πάνω σε θρησκευτικές εντολές και ηθικούς κώδικες, και είναι απολύτως κατανοητό. Το γενογός όμως ότι κάποιος χρησιμοποιεί τους ρητούς ή άρρητους κανόνες για να θίξει, σημαίνει οτι τέρπεται απο την συμπεριφορά του. Διαφορετικά γιατί να γεμίζει αρνητισμό εξωτερικεύοντάς τον με τέτοιο τροπο;

Μια πιθανή απάντηση είναι ότι μαζί με τον αρνητισμό βιώνει και συναισθήματα ανωτερότητας. Υψώνει ενα βάθρο, στο οποίο τοποθετεί τον εαυτό του διαχωρίζοντάς τον από τους υπόλοιπους «κοινούς θνητούς». Η στάση ζωής που ακολουθεί του δίνει μια ιδιότητα με την οποία πορεύεται εκ του ασφαλούς αφού πια έχει βρει μια σταθερή ταυτότητα. Όλοι οι άνθρωποι άλλωστε έχουμε αυτού του είδους την ανάγκη: να αυτοπροσδιοριστούμε διαχωρίζοντας τον εαυτό μας απο το σύνολο και να ανακαλύψουμε σταθερά στοιχεία του εαυτού μας, τα οποία θα μας συνοδεύουν στο υπόλοιπο της ζωής μας. Ο επικριτικός άνθρωπος όμως αυτοπροσδιορίζεται στη θεωρία, αλλά απο φόβο μένει στην αδράνεια.

Η κριτική ικανότητα σχετίζεται με την αφαιρετική σκέψη. Την ικανότητα να διαχωρίζεις από ένα εννιαίο σύνολο (δάσος) τα επιμέρους στοιχεία (δέντρα). Η διαφορά του απο τον επικριτικό είναι ότι ο δεύτερος εστιάζει σε ενα δέντρο και γενικεύει βγάζοντας αμέσως συμπεράσματα όχι τόσο επαινετικά. Εντούτοις, προσωπικά πιστεύω, ότι και ενας επικριτικός άνθρωπος δεν παύει να είναι ένας πραγματικά έξυπνος άνθρωπος (με την έννοια που περιέγραψα) που όμως δεν ξέρει να χρησιμοποιεί τα χαρίσματά του προς όφελός του.

Την ικανότητα να κοιτούν και να βλέπουν δεν την έχουν πολλοί άνθρωποι, μόνο οι πολύ ευαίσθητοι. Και εννοώ όλους αυτούς που καθημερινά κατακλύζονται απο ερεθίσματα. Οι αισθήσεις τους επιτρέπουν σε αυτά να τις διαπεράσουν και τελικά να αγγίξουν το άτομο σε βάθος. Όλοι οι καλλιτέχνες, οι ποιητές, οι ζωγράφοι, οι ηθοποιοί είναι απλά άνθρωποι που κοινωνούν, ό,τι πολύ εύκολα λαμβάνουν απο τα ευαίσθητα αισθητήρια όργανά τους, με θετικά αποτελέσματα. Τραβούν σαν μαγνήτης την ομορφιά και πεισματικά εμμένουν σε αυτήν, ώσπου να γίνει δημιουργία.

Ένα νόμισμα δεν έχει ποτέ μια πλευρά μόνο. Ίσως πίσω σου κρύβεται ένας παράδεισος και μετά απο χρόνια αρνητισμού, όταν πια το συνειδητοποιήσεις, να είναι αργά. Το πιο αβάσταχτο πένθος που μπορεί να βιώσει κανείς, είναι αυτό των εν δυνάμει δυνατοτήτων μας που ποτέ δεν ενεργοποιήθηκαν. Αυτό που η ζωή μας αξίωσε να ζήσουμε αλλά δεν τα καταφέραμε. Δεν είναι αργά να εγκαταλείψεις την ασφάλεια. Το πιο άγριο «θηρίο του δάσους» άλλωστε, είναι το μυαλό σου και αυτό πρέπει να τιθασεύσεις, τίποτα άλλο.

Νέλλη Μωραΐτη – Photo: Author/Depositphotos
ΠΗΓΗ:  Εναλλακτική Δράση