Η Παναγία η εικονίστρα στην Ιστιαία

Το εκκλησάκι της Παναγίας της Εικονίστρας στην Ιστιαία, γιόρτασε σήμερα Δευτέρα 21 Νοεμβρίου στα Εισόδια της Θεοτόκου, όπου οι πιστοί προσήλθαν για να προσευχηθούν και να ανάψουν το κεράκι τους. Η χάρη Της γιορτάζεται πολλές φορές στη χώρα μας και με πολλά ονόματα, διαφορετικά από τόπο σε τόπο.

Παναγία Προστάτιδα πάντων

Η αγιογράφος Διονυσία Κρεζία μας γνωρίζει ότι  η εκκλησιαστική και λαογραφική παράδοση αποδίδει πλήθος ονομάτων στην Παναγία μας   που στολίζουν τις αμέτρητες εικονογραφήσεις της.  Εύκολα διαπιστώνει κανείς στο διάβα του την ευλάβεια και την αφοσίωση  στην Θεοτόκο. Δεν υπάρχει χωριό και πόλη που να μην έχει την Παναγιά του και το πανηγύρι του.

Σε  ταπεινά κάτασπρα  εξωκλήσια και εντυπωσιακές   μητροπόλεις μας οδηγούν γραφικά λιθόστρωτα  σοκάκια γεμάτα βασιλικούς και γιασεμιά, αλλά  και  σύγχρονοι  δρόμοι.  Μοναχικά μοναστήρια ανοίγουν τις  πύλες τους και υπό το φως των κεριών υποδέχονται πλήθος  Χριστιανών αποδεικνύοντας ότι  η πίστη τελικά είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ψυχής μας.

Στ’ αναρίθμητα προσκυνήματα της  η Μάνα όλων μας δηλώνει με την  στάση της στην εικονογράφηση  πως «δια του Σταυρού θα έλθει χαρά εν όλω  τώ  κόσμω»  και ο κόσμος την προσκυνά, την τιμά, της αφιερώνει τάματα  και ελπίζει… Η ζωή της μοιάζει με παραμύθι που  δεν έχει τέλος, μιας και αυτή τη στιγμή  αφουγκράζεται τις θερμές προσευχές μας και προστρέχει όταν πρέπει…

Ας ξεκινήσουμε όμως αυτό το ταξίδι  γνώσης… .Τι σημαίνει άραγε το όνομα Μαρία;  Προέρχεται από το εβραϊκό Αϊός το οποίο δηλώνει Κύριος και ερμηνεύεται Κυρία .O Aγιος Ιερώνυμος επισημαίνει ότι είναι όνομα περιεκτικό της δύναμης, της σοφίας και της αγαθότητας . Ως Θεοτόκος είχε  την συνδρομή του θεού «ήτις ένωσε τα δύο άκρα αντικείμενα θεόν και  άνθρωπον».

Τ’ όνομα «Θεοτόκος»  χρησιμοποιήθηκε από την πρωτοχριστιανική Εκκλησία αλλά και από τον Ωριγένη. Καθιερώθηκε από την Γ’ Οικουμενική σύνοδο και θεσμοθετήθηκε από την Δ΄ και Ε΄ οικουμενική σύνοδο. Όμως το προσφιλέστερο όνομα είναι το « Παναγία» που αποδίδεται από τον Βασίλειο Σελεύκειας τον Ε΄ αι . Πολύ αργότερα κατά τον Ζ ΄ αι .ο Ανδρέας Κρήτης την αποκαλεί   «Αγιωτέρα των Αγίων».

Η ευλάβεια και η ευγνωμοσύνη των χριστιανών  δεν αναπαύονται εδώ. Θέλουν να τιμήσουν με κάθε τρόπο την Κυρά τους. Με κάθε ευκαιρία ανακαλύπτουν και εφευρίσκουν νέα επίθετα, ώστε η δική  τους Παναγία  να ‘ναι ξεχωριστή και μοναδική.

Αν μπορούσαμε να  πετάξουμε νοερά πάνω από τη γή, η μικρή χώρα μας θα ξεχώριζε όχι μόνο για τις φυσικές της ομορφιές, αλλά και  για τις σημαιοστόλιστες  εκκλησιές της  και τις μυρμηγκιές των  ανθρώπων  που λιτανεύουν τον επιτάφιο και τις εικόνες Της.. Πολλές από αυτές φανερώθηκαν με θαυματουργικό τρόπο κατά την περίοδο της εικονομαχίας, αλλά και αργότερα, γεγονός που δημιούργησε κίνητρα για ανέγερση εκκλησιών και μοναστηριών. Δικαιολογημένο λοιπόν  το επίθετο της  Φανερωμένης σε πολλά μέρη.

Στη Χερσόνησο του Άθω  φυλάσσεται το  Άξιον  Εστί στις Καρυές, η Τριχερούσα, η Εσφαγμένη, η Πορταϊτισσα , εικόνες που συνεχίζουν να θαυματουργούν και αποδεικνύουν τον καταλυτικό ρόλο της Θεοτόκου στο περιβόλι Της. Ονόματα που αφορούν θαύματα είναι και της Γοργοϋπηκόου, της Ελεούσας, της Μυροβλήτισσας…  Πολλές φορές το επίθετο της Παναγίας υπενθυμίζει τον τόπο που τιμάται , όπως  Κυκκώτισσα, Χοζοβιώτισσα, Μαλεβή (όρος Πάρνωνας ή Μαλεβός), ή και τη γεωγραφική θέση που βρίσκεται, όπως Ιεροσολυμίτισσα.

Ας μην λησμονάμε την Παναγία Σουμελά, σύμβολο της ποντιακής πίστης. Αγιογραφήθηκε από τον Ευαγγελιστή Λουκά. Αργότερα ο μαθητής του  Ανανίας  την έφερε στην Αθήνα. Η εικόνα εκείνη την εποχή

ονομαζόταν Αθηνιώτισσα , αργότερα με θαυματουργικό τρόπο έφθασε στο όρος Μελά στον Πόντο. Σήμερα φιλοξενείται στο όρος Βέρμιο της Βέροιας.

Ένας  θρύλος αναφέρεται στην Παναγιά την Μπαλωμένη  στην ΄Ιμβρο.. πού ανακαλύφθηκε από έναν Βασιλιά στα βυζαντινά χρόνια. Ο μονάκριβος  γιός του, αφού τραυματίσθηκε στη κοιλιά, θεραπεύτηκε μετά  από τα θερμά παρακάλια της παραμάνας του στην Παναγία. Στο ύφασμα που κάλυψε το τραύμα  αποκαλύφθηκε η μορφή της. Το τάμα του βασιλιά πήρε σάρκα και οστά χτίζοντας έναν ναό στο σημείο που υπέδειξε η Παναγία, φανερώνοντας  μια εικόνα και μια πηγή που τρέχει κρυστάλλινο νερό μέχρι τις μέρες μας…

Στη Ρόδο υπάρχει η Παναγία η Τσαμπίκα ( τσάμπες δηλαδή σπίθες). βρέθηκε να λάμπει ολόκληρη πάνω στο βουνό, όπως και η Εικονίστρα στην Σκιάθο που ευεργετούσε το νησί στη γερμανική  κατοχή  προσφέροντας υλικά αγαθά. Οι πιστοί δανείζονται ονόματα και από την τεχνοτροπία του ναού όπως Εκατονταπυλιανή (ενενήντα εννιά πόρτες φανερές – μία κρυφή) στην Πάρο, Μολυβδοσκέπαστη, Θολοσκέπαστη, Πελεκητή καθώς και το όνομα του κτήτορα  της μονής, όπως Λυκοδήμου. Άλλα ονόματα υπενθυμίζουν τον μήνα που γιορτάζει ,όπως Αυγουστιανή, ενώ άλλα εκφράζουν την αγάπη των πιστών που εμπνέονται  και από τους ύμνους της εκκλησίας, όπως Κλίμαξ, Στρατηγός και άλλα…

Ενδιαφέρον  προκαλεί και το όνομα της Πολυσπορίτισσας, που εορτάζει στις 21 Νοεμβρίου και τηρείται το έθιμο να βράζονται καρποί και όσπρια για τα χρόνια πολλά  και για να εξασφαλιστεί η αφθονία των καρπών.  Στα Καλαβρυτοχώρια  τιμάται στις 2 Ιουλίου  η Παναγιά  η  Καψοδεματούσα  εις ανάμνηση της  κατάθεσης   της Εσθήτος της Θεοτόκου .Το έθιμο όριζε πως,  αν δεν εφύλασσαν την αργία ,όποια μέρα της εβδομάδας έπεφτε, υπήρχε κίνδυνος να πάρουν φωτιά τ΄ αλώνια .Οι πιστοί εκεί φυλάσσουν με εξαιρετική  ευλάβεια  επίσης την ημέρα της Κυριακής !

Φανταστείτε τα σμαραγδένια νερά της πατρίδας μας όπως πλαισιώνουν τα πανέμορφα νησιά μας που  φαντάζουν σαν πολύτιμες πέτρες. Αυτά τα νησιά  φιλοξενούν την Παναγία τη Φιδιώτισσα (Κεφαλλονιά) από το φυσικό φαινόμενο της εμφάνισης των μικρών ερπετών τον Δεκαπενταύγουστο, την  Βρεχούσα  στην Ζάκυνθο, την Μαλαματένια στην Τήνο (από τη διακόσμηση της εικόνας), την Θαλασσινή (με μπλε μανδύα) στην ΄Ανδρο  και φτάνοντας  στην υπερβολή με την Παναγιά την Γοργόνα (έχει ουρά ψαριού) στη Λέσβο. Οι ντόπιοι κάτοικοι ένιωσαν την ανάγκη να παντρέψουν την λαϊκή παράδοση με την πίστη… Συνεχίζοντας τη πορεία μας φτάνουμε στην Κρήτη για να συναντήσουμε τη μονή Κουδουμά , τη Μονή της Χρυσοσκαλίτισσας, και τη Μονή Τοπλού.

Συνεχίζουμε την περιήγησή μας  πάνω από την Κύπρο, ώσπου να ανακαλύψουμε την Παναγία του Γλωσσά  (νοσήματα γλώσσας), τη μονή Μαχαιρά, την Ασπροφορούσα  (πρώην Αβαείο) και την Παναγιά τη Διπλή, μια εικόνα με δυο Παναγίες την Ελεούσα (Αγαπητική) και την  Οδηγήτρια (Μισητική) μαζί…

Σε μια τελευταία στάση θα συναντήσουμε την εγκαταλελειμμένη  πια Παναγία των Ανέμων στον Β. Λίβανο,  εκεί όπου κάθε λογής περαστικών και πιστών ταξιδιωτών ζητά την  εύνοια της και την προστασία της για  το ταξίδι στα βαθιά νερά της Μεσογείου.

Όμως στη ζωή συναντάμε δυσκολίες, προβλήματα, αγωνίες και η Παναγιά ονομάστηκε  Πονολύτρια,  Παρηγορίτισσα (Ανδρος), Παραμυθία, Γιάτρισσα, Κοσμοσωτήρα (προστάτιδα απανταχού Θρακιωτών) για να μας υπενθυμίζει τα αμέτρητα χαρίσματα και ιδιότητές της.

Ο Δεκαπενταύγουστος , το μικρό «Πάσχα» είναι η αποκορύφωση των λατρευτικών εκδηλώσεων. Η Κοίμηση της συμβολίζει την καταπάτηση του Θανάτου.  Η Ευαγγελίστρια της Τήνου, η Παναγιά του Έθνους με βασιλικό διάταγμα από το 1836 πρωτοστατεί στον εορτασμό συγκεντρώνοντας χιλιάδες  προσκυνητές απ’ όλο τον κόσμο!

Η χάρη της  ενίσχυε και προστάτευε πάντα και τους εθνικούς αγώνες … Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης μαρτυρεί με συγκλονιστικό τρόπο

« Ποιος μας βοήθησε ; H Παναγία Θεοτόκος και η καθαρότητα μας. Όπου επήγαμε να ελευθερώσουμε τους αδελφούς μας…» Ένας ολάκερος Στρατός να συντριβεί από μια  χούφτα ανθρώπους!

Ο ρόλος της στη συνείδηση των ανθρώπων μοναδικός. Ιστορικά ο  έντονος  συμβολικός  χαρακτήρας της  επηρεάζει ακόμη και τα πολιτικά  ή   δημόσια πρόσωπα. Ο Λέων ο Στ΄ ο Σοφός δεν δίστασε να  απεικονίσει  την μορφή της Θεοτόκου στα νομίσματα  για να αποσπάσει την εμπιστοσύνη του λαού.

Πρώτος ο Αρχάγγελος Γαβριήλ   την αποκάλεσε Κεχαριτωμένη , μια λέξη  που τα  λέει όλα. Εμείς την αποκαλούμε με εκατοντάδες άλλες δηλώνοντας την πνευματική μας πενία. Μακάρι οι προσευχές μας να φτάνουν ως ολόφρεσκα άνθη στην ποδιά της… για να είναι στολισμένη όλο τον χρόνο…