Ομιλία Προέδρου ΓΣΕΒΕΕ σχετικά με το Σ/Ν «Ρύθμιση οφελών και παροχή δεύτερης ευκαιρίας»

ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΓΣΕΒΕΕ ΣΤΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΣΗΜΕΡΑ, ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 16 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2020, ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ Σ/Ν  «ΡΥΘΜΙΣΗ   ΟΦΕΙΛΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΟΧΗ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ»

18 + 4 πρώτα σχόλια ΓΣΕΒΕΕ επί του Νομοσχεδίου «Ρύθμιση οφειλών και παροχή δεύτερης ευκαιρίας»

Είναι γεγονός ότι το περιβάλλον νομοθέτησης είναι εξόχως προβληματικό καθώς η ελληνική οικονομία το 2019 (τρίτο συνεχόμενο έτος ανάκαμψης μετά την μεγάλη κρίση και ύφεση 2008 – 2016) βρισκόταν στο 80% του ΑΕΠ του 2008. Ακόμη και μετά την αύξηση του ΑΕΠ, το 20% του ποτέ δεν επανακτήθηκε! Το 2020 αναμένεται να συρρικνωθεί κατά 8,2%, ενώ οι προβλέψεις για απότομη ανάκαμψη το 2021 δεν βασίζονται σε επαρκή τεκμηρίωση και αποτελούν περισσότερο ευσεβείς πόθους παρά μια ρεαλιστική εκτίμηση! Σε αυτό το περιβάλλον της απότομης επιδείνωσης και της μεγάλης αβεβαιότητας προέχει η στήριξη των ευάλωτων επιχειρήσεων έναντι της αναμόρφωσης του πτωχευτικού δικαίου που έτσι όπως εισάγεται με το παρόν νομοσχέδιο φαίνεται πως θα διογκώσει τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν δεκάδες χιλιάδες συμπολίτες που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα εκπλήρωσης των υποχρεώσεων τους λόγω της πανδημικής κρίσης. Το παρόν νομοσχέδιο φαίνεται πως έχει διαμορφωθεί για περιόδους οικονομικής κανονικότητας και υπό αυτό το πρίσμα έρχεται σε μια πολύ ακατάλληλη περίοδο για να μπορεί να αξιολογηθεί γενικά ως θετικό.

Είναι επίσης αρνητικό ότι για  τη διαμόρφωση του προσχεδίου του νέου Πτωχευτικού Κώδικα δεν κλήθηκαν επίσημα οι κοινωνικοί εταίροι να ερωτηθούν και να διαμορφώσουν άποψη, συμβάλλοντας με τις γνώσεις και την εμπειρία πεδίου που διαθέτουν στην εισαγωγή ρυθμίσεων δίκαιων και αποτελεσματικών για την οικονομία και τις επιχειρήσεις. Η δημόσια διαβούλευση των 10 ημερών απέχει από το να χαρακτηριστεί ως επαρκής και ικανοποιητική για μια τόσο εκτεταμένη θεσμική αλλαγή που για την επιτυχία της εκτός από τον εξαντλητικό διάλογο απαιτεί ευρεία συναίνεση, αλλά και συνεκτίμηση της εξαιρετικά δυσμενούς συγκυρίας. 

Α. Σχόλια επί των άρθρων 1-4 για την έγκαιρη προειδοποίηση

Η προσπάθεια δημιουργίας ενός μηχανισμού έγκαιρης προειδοποίησης του επιχειρηματικού κινδύνου είναι προφανώς μια θετική εξέλιξη. Θεωρητικά αποτελεί ένα καθαρά αναπτυξιακό εργαλείο που εφόσον αναπτυχθεί και επεκταθεί μπορεί να καταστήσει πολύ λιγότερο αναγκαίο όλο το υπόλοιπο σύστημα διαχείρισης και διευθέτησης του ιδιωτικού χρέους (αναδιάρθρωση, πτώχευση κλπ).  

Είναι επίσης θετικό που για την στήριξη των επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν δυσκολίες σε πρώιμο στάδιο επιλέγονται ως φορείς υποστήριξης τα επιμελητήρια και οι επαγγελματικοί σύλλογοι. Πέραν του γεγονότος ότι γνωρίζουν καλύτερα τα προβλήματα των επιχειρήσεων αποτελούν και φορείς περισσότερο οικείους για αυτές. Ωστόσο επειδή ο όρος επαγγελματικοί σύλλογοι είναι αρκετά γενικός και αόριστος προτείνουμε στις εν λόγω αναφορές των σχετικών άρθρων να συμπληρωθεί και με τα Ινστιτούτα των εργοδοτικών κοινωνικών εταίρων τα οποία έχουν αναπτύξει τα τελευταία χρόνια σημαντικές δράσεις υποστήριξης των επιχειρήσεων. Ειδικά το ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ αποτέλεσε τον φορέα εκείνο που σε συνεργασία με το ΕΕΑ υλοποίησαν το καινοτόμο πρόγραμμα Early Warning Europe το οποίο βρίσκεται στον πυρήνα της φιλοσοφίας την έγκαιρης προειδοποίησης. 

Με βάση αυτά προτείνουμε στα άρθρα 1 έως 4 όπου αναφέρεται επιμελητήρια και επαγγελματικοί σύλλογοι να διατυπωθεί : ….επιμελητήρια, επαγγελματικοί σύλλογοι και τα Ινστιτούτα των Εθνικών Εργοδοτικών Κοινωνικών Εταίρων. Αντίστοιχη προσθήκη θα πρέπει να γίνει και στο άρθρο 70 παρ. 3, όπου αναφέρονται οι εξουσιοδοτικές διατάξεις.

Β. Σχόλια επί λοιπών άρθρων του Νομοσχεδίου

Υπό την παρούσα δυσμενή συγκυρία αρνητικά αξιολογούνται τα ακόλουθα:

1. Πλέον υποκείμενο πτώχευσης (αρ. 76) γίνεται όχι μόνο όποιο φυσικό ή νομικό πρόσωπο έχει εμπορική ιδιότητα, αλλά γενικά όποιος έχει χρέη ακόμη και μη εμπορικά και δεν μπορεί να τα εξυπηρετήσει. Επομένως, στο νόμο μπορούν να υπαχθούν νοικοκυριά, συνταξιούχοι ακόμη κι άνεργοι, που αντιμετωπίζονται όπως οι έμποροι. Ακόμη και νομικά πρόσωπα, που δεν έχουν κερδοσκοπικό χαρακτήρα, αλλά απλή οικονομική δραστηριότητα πχ σωματεία και σύλλογοι. Μέχρι τώρα υπάγονταν μόνο όσοι είχαν εμπορική δραστηριότητα – ιδιότητα ή οικονομικό σκοπό. Συνεπώς, αυτό που ισχύει στις εταιρείες, όπου άλλος είναι ο ΑΦΜ της εταιρείας και άλλος ο του μετόχου/εταίρου κλπ, ώστε να μην υφίσταται σύγχυση, πρέπει να ισχύσει και για τις ατομικές επιχειρήσεις, ώστε να επέλθει διαχωρισμός του ΑΦΜ του φυσικού προσώπου από τον ΑΦΜ της ατομικής επιχείρησης. 
2. Προϋποθέσεις υπαγωγής στη πτωχευτική διαδικασία (αρ.77): Έως τώρα αντικειμενική προϋπόθεση πτώχευσης ήταν κυρίως να τεκμαίρεται μόνιμη και γενική παύση πληρωμών. Πλέον, ο οφειλέτης πτωχεύει με τεκμαρτό τρόπο, αν επί 6μηνο δεν καταβάλλει το 40% των ληξιπρόθεσμων οφειλών του ή το 60% για πτωχεύσεις μικρού αντικειμένου
3. Η πτωχευτική διαδικασία η οποία μπορεί να κινηθεί και μόνο από τους οφειλέτες είναι εφικτό να ξεκινήσει από έναν και μόνον πιστωτή (αρ.77 παρ.2), καθώς η επιλεκτική εκπλήρωση ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων δεν αίρει την παύση πληρωμών. Για παράδειγμα, αν ένας οφειλέτης εξοφλεί κανονικά το δάνειο της επιχείρησής του, το λίζινγκ με το οποίο αγόρασε εξοπλισμό και οχήματα, τις υποχρεώσεις του προς εφορία και ασφαλιστικά ταμεία, αλλά έχει παύσει να εξοφλεί το στεγαστικό του δάνειο προς την τράπεζα για ένα 6μηνο η τράπεζα μπορεί να τον οδηγήσει σε αναγκαστική πτώχευση 
4. Στην κατηγορία των πτωχεύσεων μικρού αντικειμένου (αρ.172 επ.), που αφορά ειδικότερα στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τους μικρούς οφειλέτες, οι γενικές προβλέψεις είναι πολύ πιο επαχθείς  
5. Κριτήριο ένταξης στις πτωχεύσεις μικρού αντικειμένου είναι η ικανοποίηση 1 από τα 3 παρακάτω κριτήρια.

• • Ενεργητικό ή περιουσία έως 350.000 ευρώ (από 150.000 τώρα)
  • Ετήσια έσοδα έως 700.000 ευρώ (από 200.000 τώρα)
  • Μέσος όρος απασχολουμένων έως 10 άτομα (από 5 άτομα τώρα) 

Με βάση εκτιμήσεις του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ, στο νέο καθεστώς fast track πτωχευτικών διαδικασιών δυνητικά, βάσει τζίρου, εντάσσεται το 81% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. 

Οι πτωχεύσεις μικρού αντικειμένου θα υπάγονται πλέον στα ειρηνοδικεία κι όχι στα πολυμελή πλημμελειοδικεία, όπως οι άλλες πτωχεύσεις. Η αίτηση πτώχευσης υποβάλλεται ηλεκτρονικά και υπό προϋποθέσεις γίνεται αυτομάτως δεκτή.  Ο οφειλέτης επομένως χάνει το δικαίωμα να απολαύσει τα ευεργετήματα της ακροαματικής διαδικασίας, όπου μπορεί να εκθέσει με άνεση χρόνου τα επιχειρήματά του.   

1. Για πρώτη φορά υιοθετούνται αντικειμενικά κριτήρια πτώχευσης – τεκμαρτά. Ως συνέπεια ακυρώνεται το δικαίωμα ανταπόδειξης από τη μεριά του υποψήφιου πτωχού.
2. Για πρώτη φορά στην πτωχευτική περιουσία εισάγεται το μεταπτωχευτικό εισόδημα, συγκεκριμένα ό,τι υπερβαίνει τα 540 ευρώ ανά άτομο (εύλογες δαπάνες διαβίωσης) (αρ.92), που υπολείπεται του θεσμοθετημένου ακατάσχετου. Ως αποτέλεσμα ο πτωχευμένος ωθείται στην αδήλωτη αγορά εργασίας, ενώ χάνει το κίνητρο να διεκδικήσει μια καλύτερη αμοιβή. Ενώ ο νόμος έχει στον τίτλο του τη δεύτερη ευκαιρία, ο πτωχευμένος χάνει κάθε ευκαιρία. 
3. Η ένταξη στην πτωχευτική περιουσία της πρώτης κατοικίας παραβιάζει το Σύνταγμα  που την προστατεύει. 
4. Η υπαγωγή στην πτωχευτική περιουσία κάθε ακινήτου ιδιοκτησίας του οφειλέτη, ακόμη κι όποιου εντάχθηκε στο ν.3869/2020 (ν. Κατσέλη), όπως προβλέπεται στο αναρτηθέν στη δημόσια διαβούλευση σχέδιο, καταργεί την ασφάλεια δικαίου. Καταργεί επίσης αναδρομικά το προστατευτικό πλαίσιο του ν. Κατσέλη ακόμη και για δίκες που έχει εκδοθεί δικαστική απόφαση.
5. Η απόδοση ευθύνης εις ολόκληρο για την αποκατάσταση της ζημιάς των εταιρικών πιστωτών στα υπαίτια για καθυστέρηση κατάθεσης αίτησης πτώχευσης μέλη του οργάνου διοίκησης αποτελεί αθέμιτο εκβιασμό στην κατεύθυνση επιτάχυνσης των διαδικασιών πτώχευσης (αρ. 127).
6. Ο Φορέας Απόκτησης και Επαναμίσθωσης Κατοικιών (αρ.218 επ.) αποτελεί ένα νέο όχημα ενίσχυσης των τραπεζών με κρατική εγγύηση για πολλοστή φορά και ιδιωτικοποίησης της περιουσίας των νοικοκυριών, ενώ το κόστος συντήρησης και ο κίνδυνος μείωσης της αξίας της κατοικίας μοιράζονται στον οφειλέτη και στο δημόσιο 
7. Οι τράπεζες έρχονται σε προνομιακή θέση όταν τοποθετούνται πρώτες στη σειρά κατά τη διανομή του εκπλειστηριάσματος, σε βάρος εργατικών αμοιβών ή άλλων προμηθευτών (αρ.167 παρ.2 περ.αα). Επίσης, στην περίπτωση που ένα πρόσωπο το οποίο οφείλει το 90% των οφειλών του σε τράπεζα ωθείται σε απ’ ευθείας διαπραγμάτευση μαζί της.
8. Η μείωση του αναγκαίου ποσοστού πλειοψηφίας των πιστωτών (από 60% σε 50%) με ταυτόχρονη παροχή δικαιώματος επικύρωσης της συμφωνίας χωρίς τη συναίνεση του οφειλέτη δίνουν το δικαίωμα σε μια μικρή ως οριακή πλειοψηφία πιστωτών να επιβάλει τους όρους της πτώχευσης (αρ.151 παρ.2) 
9. Το δικαίωμα που δίνεται στις τράπεζες να ανταλλάσσουν μεταξύ τους στοιχεία για τον δανειολήπτη, αν κρίνουν ότι επαπειλείται αδυναμία εκπλήρωσης υποχρεώσεων του οφειλέτη, παραβιάζει το φορολογικό και τραπεζικό απόρρητο του οφειλέτη (αρ.30). 
10. Εισάγονται χρονικά περιθώρια κλήτευσης του οφειλέτη – υποψήφιου πτωχού, μόλις 15 ημερολογιακές ημέρες πριν τη δικάσιμο στο Πολυμελές Πρωτοδικείο, που είναι απαγορευτικά για να ασκήσει τα δικαιώματα του.  

Γ. Συνολική αποτίμηση του Νομοσχεδίου:

1. Δεν αντιμετωπίζει τις αιτίες που οδηγούν τις επιχειρήσεις στην ευαλωτότητα (κόστη, έλλειψη δικτύων διανομής, άστοχο ή ελλιπές μάρκετινγκ κ.α.), ενώ ο θετικός μηχανισμός έγκαιρης προειδοποίησης, που προβλέπει και αποτελεί το εργαλείο για την διαπίστωση των αιτιών της κρίσης μιας επιχειρήσεις, έπεται των υπόλοιπων ρυθμίσεων. 
2. Παραβλέπει τη ριζική αλλαγή των μακροοικονομικών συνθηκών που οδήγησαν νοικοκυριά και ΜμΕ στην υπερχρέωση: μείωση μισθών και συντάξεων, ανεργία, κλείσιμο επιχειρήσεων κ.α.
3. Η άμεση εφαρμογή του νόμου χωρίς να έχουν προηγηθεί γενναία μέτρα στήριξης των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων μπορεί να δώσει την χαριστική βολή για τους μικρομεσαίους που έχουν οικονομικά προβλήματα. Ωστόσο, η ταχεία και ολοκληρωμένη απαλλαγή του οφειλέτη – επάνοδος – είναι θετική.