Μιχάλης Τρεμόπουλος: «Δίποδα και τετράποδα καταστρέφουν την προοπτική αναγέννησης του δάσους»

Ο Μιχάλης Τρεμόπουλος συνοδευόμενος από τον Ιωάννη Μάστορη, την Βασιλική Γραμματικόγιαννη, τον Γιάννη Παρασκευόπουλο, επισκέφθηκε στο γραφείο του palmosev.gr, όπου μετά από γόνιμη συζήτηση ανέπτυξε τις θέσεις των Πράσινων οι οποίες θα ολοκληρωθούν μετά από τις επαφές που θα γίνουν στην βόρεια Εύβοια. Μιλώντας για την πυρκαγιά του Αυγούστου τόνισε πως θα πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη η γνώμη των τοπικών κοινωνιών, ενώ εξηγεί παράλληλα πως δεν θα πρέπει να γίνουν μαζικές αναδασώσεις βιαστικές από ανθρώπους που δεν γνωρίζουν…

Δείτε το video

Σχέδιο εργασίας και διαλόγου των Πράσινων

Για την καταστροφή της Βόρειας Εύβοιας υπάρχουν μεγάλες πολιτικές ευθύνες, αλλά και σοβαρές πληγές που απαιτούν επούλωση. Ο φυσικός πλούτος που αφέθηκε να γίνει στάχτες, στήριζε πλήθος τοπικές οικονομικές δραστηριότητες και θέσεις εργασίας, ενώ αποτελούσε το βασικότερο οικονομικό κεφάλαιο της περιοχής.  

Σε άλλα μέρη, πληγές από τις μεγάλες πυρκαγιές του 2007 είναι ακόμη ανοικτές: 15 χρόνια μετά, για μεγάλο μέρος από το ελατοδάσος της Πάρνηθας παραμένει άγνωστο αν και πότε θα μπορέσει να αποκατασταθεί,  ενώ ο πληθυσμός της Νότιας Ηλείας έχει μειωθεί μέχρι και 30%,  με αρκετούς οικισμούς να έχουν χάσει οριστικά μεγάλο μέρος της αγροτικής οικονομίας τους. 

Στο νέο κόμμα των Πράσινων θεωρούμε ότι δεν υπάρχει κανένα περιθώριο να επαναληφθεί το ίδιο και στη Βόρεια Εύβοια. Επαρκείς αποζημιώσεις και χρηματοδοτήσεις είναι απαραίτητες.  Χρειάζεται όμως να ενταχθούν σε ένα ευρύτερο συνολικό σχέδιο που να συνδέεται με την απαραίτητη επείγουσα ανταπόκριση στην κλιματική και οικολογική κρίση, να δίνει βιώσιμες προοπτικές για τον τόπο, να εκπονηθεί με ενεργή συμμετοχή και των τοπικών κοινωνιών και να μην αφήνει πίσω κανένα και καμιά. 

Στη Βόρεια Εύβοια, η πρόκληση είναι ακόμη μεγαλύτερη: τις δεκαετίες που θα χρειαστούν για την πλήρη αναγέννηση του δάσους, πρέπει να υπάρξουν σοβαρές και σταθερές εναλλακτικές προοπτικές για τους ρητινοσυλλέκτες, τους γεωργούς, τους μελισσοκόμους, τους κτηνοτρόφους, αλλά και όσους ασχολούνται με τουρισμό, ιδιαίτερα με εναλλακτικό βιώσιμο τουρισμό, ξεναγήσεις, πεζοπορίες. Όλοι αυτοί πρέπει να στηριχθούν να παραμείνουν στον τόπο τους, διατηρώντας παράλληλα τις επαγγελματικές τους δεξιότητες. 

 Ένας τέτοιος σχεδιασμός είναι ανάγκη να αναπτύξει νέα εργαλεία και πολιτικές για την οικονομία και την εργασία. Η ανάκαμψη πρέπει να συνδεθεί με την ανάγκη μακροχρόνιας προστασίας της φυσικής αναγέννησης, αλλά και προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. 

Κλειδί για όλα αυτά αποτελεί η οργανωμένη συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας. Η αποκατάσταση και ανάκαμψη δεν μπορεί να γίνει στο όνομα των τοπικών κοινωνιών, χωρίς αυτές. Οφείλει να βασιστεί στις προτάσεις τους και στην συμμετοχή τους, στη βάση σχεδίων ανά περιοχή με στόχους, πόρους, εργαλεία υλοποίησης που θα συμφωνηθούν με τις τοπικές κοινωνίες, δεν θα ανακοινωθούν απλώς για λογαριασμό τους. Εργαλεία συμμετοχικού σχεδιασμού υπάρχουν διαθέσιμα, με την ανάλογη επιστημονική τεκμηρίωση (ενδεικτικά https://repository.kallipos.gr/handle/11419/5430 ). Το στοίχημα για τον τόπο και την κοινωνία, είναι να αξιοποιηθούν. 

Στο πλαίσιο αυτό οι Πράσινοι επεξεργαζόμαστε μια σειρά προτάσεις, για διάλογο και διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες και τους φορείς τους.  

1. Διαφύλαξη και διαχείριση της φυσικής αναγέννησης

Άμεση κήρυξη ως αναδασωτέας της καμένης δασικής έκτασης, στο σύνολό της.

Ολική απαγόρευση κυνηγιού στις καμένες περιοχές και τον περίγυρό τους τουλάχιστον για τα επόμενα 5 χρόνια, ώστε να μπορέσει να βρει καταφύγιο η άγρια ζωή και να ανακάμψει. 

Ολική απαγόρευση βόσκησης, σε όλο το κρίσιμο διάστημα της φυσικής αναγέννησης του δάσους. Πέρα από τις ενισχύσεις και τις αποζημιώσεις, οι κτηνοτρόφοι να έχουν δωρεάν πρόσβασης σε βιολογικές ζωοτροφές για όλο το διάστημα της απαγόρευσης. 

Παράλληλα να τους δοθεί επιλογή δωρεάν υποστήριξης για μετάβαση σε βιολογική κτηνοτροφία, στο πλαίσιο των στόχων του Green Deal για μερίδιο 25% μέχρι το 2030.

Ιδιαίτερη προσοχή να δοθεί και για τις προσωρινές εγκαταστάσεις αναγκαστικού σταβλισμού των κοπαδιών, ώστε να καλύπτονται και όλες οι απαιτήσεις για την ευζωία των ζώων. 

Όπου υπάρχει δυνατότητα και το επιθυμούν οι κτηνοτρόφοι, να δίνεται επιλογή (και ανάλογη υποστήριξη)για μετακίνηση των κοπαδιών σε δάση άλλων κοντινών περιοχών σε συνεργασία με τις εκεί τοπικές κοινωνίες, όπου η ελεγχόμενη βόσκηση μπορεί να συμβάλει σε βιώσιμη οικολογική διαχείρισή τους. 

Να προχωρήσουν επειγόντως τα απαραίτητα αντιπλημμυρικά έργα με κορμοφράγματα, με ανάθεση στους τοπικούς Δασικούς Συνεταιρισμούς.  

Ολοκλήρωση ή επικαιροποίηση των σχεδίων διαχείρισης των υδατικών πόρων στη βάση των λεκανών απορροής, όπως προβλέπει η ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία. Επαναδημιουργία  τυχόν ρεμάτων και δρόμων του νερού που έχουν καταστραφεί.

Ενίσχυση του ρόλου των Δήμων και της Περιφέρειας για τα καμένα, σε συνεργασία με τη Δασική Υπηρεσία, στη βάση τοπικών πράσινων σχεδίων ανάκαμψης.

Καμιά τεχνητή αναδάσωση τη φετινή χρονιά, αν δεν ολοκληρωθούν πρώτα ειδικές μελέτες. 

Τεχνητές αναδασώσεις μπορούν να είναι αποδεκτές μόνο κατ’ εξαίρεση, σε ειδικές περιπτώσεις. Τέτοιες αναδασώσεις να αφορούν μόνο τοπικά αυτοφυή δασικά είδη και να σχεδιάζονται με συμμετοχή και των τοπικών κοινωνιών.

Ιδιώτες «ανάδοχοι αναδασώσεων» μόνο σε πολύ περιορισμένη κλίμακα, με τη σύμφωνη γνώμη των τοπικών κοινωνιών και με προτεραιότητα στο τοπικό εργατικό δυναμικό. Η σκοπιμότητα της τεχνητής αναδάσωσης να τεκμηριώνεται με σοβαρούς λόγους. Ο ανάδοχος δεν θα μπορεί να συντάσσει δικές του μελέτες, παρά μόνο να χρηματοδοτεί μελέτες του δασαρχείου με διασφαλίσεις ότι δεν θα μπορεί να επηρεάζει τις προτάσεις τους.

Τα δασαρχεία Ιστιαίας και Λίμνης να στελεχωθούν πλήρως με όλες τις απαραίτητες ειδικότητες και να τους διασφαλιστεί επαρκής χρηματοδότηση, ώστε να υποστηρίξουν και να προστατεύσουν με επάρκεια την αναγέννηση του δάσους και τη βιώσιμη διαχείρισή του. 

Οι δασικές υπηρεσίες να εμπλακούν και πάλι στην δασοπυρόσβεση. Να υποστηριχθούν χρηματοδοτικά όλες οι προτάσεις τους σχετικά με την πρόληψη των πυρκαγιών, με ενεργό εμπλοκή και των τοπικών κοινωνιών. 

1. Να κρατηθεί ζωντανή η Οικονομία του Δάσους.

Τα δάση στη Βόρεια Εύβοια ήταν από τα λίγα στη Νότια Ελλάδα όπου συνέχιζε να υπάρχει εκτεταμένη οικονομική δραστηριότητα γύρω από δασικά προϊόντα: ρητίνη, ξυλοκάρβουνο, μελισσοκομία με παραγωγή πευκόμελου. Με την καταστροφή, πολλές από τις κρίσιμες αυτές δραστηριότητες έχουν χάσει το αντικείμενό τους για δεκαετίες. Ορατός είναι ο κίνδυνος, τόσο φυγής του πληθυσμού που στήριζε την οικονομία του δάσους, όσο και αδυναμίας των νεότερων γενιών να εμπλακούν στις δραστηριότητες αυτές και να τις συνεχίσουν. 

Από την άλλη, οι δεξιότητες των δασικών επαγγελμάτων είναι σήμερα ακόμη πιο πολύτιμες. Οι καταστροφικές πυρκαγιές έδειξαν την κρίσιμη σημασία της συστηματικής οικολογικής διαχείρισης των δασών, όχι μόνο ως πηγή προϊόντων αλλά και ως μέτρο πρόληψης που μειώνει την καύσιμη ύλη στα δάση και την ένταση των πυρκαγιών. Χρειάζεται λοιπόν ολοκληρωμένο σχέδιο για να μείνουν οι άνθρωποι του δάσους στον τόπο τους και να διατηρήσουν τις δεξιότητές τους, με μόνιμη και σταθερή απασχόληση.  Σημαντική είναι και η περαιτέρω αναβάθμιση των δεξιοτήτων αυτών, υπό το πρίσμα των νέων προσεγγίσεων για την ανάκαμψη της βιοποικιλότητας, την συγκράτηση της κλιματικής κρίσης, την συνεχή παρακολούθηση των επιπτώσεων της κλιματικής κατάρρευσης στα οικοσυστήματα, την ανάγκη προσαρμογής στα νέα κλιματικά δεδομένα και ενίσχυσης της ανθεκτικότητας. 

Βραχυπρόθεσμη λύση μπορούν να δώσει η εργασία στα επείγοντα έργα υδρονομίας και τα αντιπλημμυρικά, με ανάληψη των κορμοφραγμάτων απευθείας από τους δασικούς συνεταιρισμούς με συντονισμό και επίβλεψη από τα Δασαρχεία. Η υπογραφή των συμβάσεων πρέπει να προχωρήσει άμεσα.

Επιμέρους διεξόδους απασχόλησης μπορούν να δώσουν τα επόμενα χρόνια οι εργασίες οικολογικής διαχείρισης και αραίωσης της αναγεννημένης δασικής βλάστησης, όπου χρειάζεται, ώστε το νέο δάσος να παραμείνει μακροχρόνια ανθεκτικό και φιλόξενο, τόσο για την άγρια ζωή όσο και για τις δασικές οικονομικές δραστηριότητες.    

Στο πλαίσιο αυτό προτείνουμε να χαραχθούν και να διανοιχθούν πεζοπορικές και ποδηλατικές διαδρομές ως «μονοπάτια αναγέννησης του δάσους», συνδυασμένα με εκστρατείες για ελληνικό και διεθνή Τουρισμό Αλληλεγγύης, ιδιαίτερα την άνοιξη και το φθινόπωρο. Θα απαιτηθούν εδώ και ειδικά προγράμματα στήριξης της εκπαίδευσης και της επιχειρηματικότητας όσων από την τοπική κοινωνία αναλάβουν ή αναζωογονήσουν τέτοιες  δραστηριότητες.  

Εξαιρετικά σημαντικό θεωρούμε να αξιοποιηθούν για τα επόμενα χρόνια οι δεξιότητες, ικανότητες και γνώσεις των δασικών επαγγελμάτων, για τη βιώσιμη διαχείριση και στα πευκοδάση γύρω από τη Βόρεια Εύβοια: Σποράδες, Νότιο Πήλιο, Αταλάντη. Σε όσους από τους δασεργάτες ενδιαφέρονται, να προσφερθούν συμβάσεις για ρητινοσυλλογή, ξυλοκάρβουνο και μελισσοκομία στα δάση των απέναντι περιοχών, με κάλυψη των μετακινήσεων και των εξόδων φιλοξενίας,  εγγυημένες τιμές για τη ρητίνη, αλλά και υποχρέωσή τους να εκπαιδεύσουν εκεί νέους δασεργάτες που θα αναλάβουν τα δάση των περιοχών τους όταν ολοκληρωθεί η αναγέννηση και ωρίμανση των δασών στη Βόρεια Εύβοια. 

Αξίζει επίσης να διερευνηθεί η διαθεσιμότητα δασεργατών από την περιοχή για ανάλογα προγράμματα και σε άλλες περιοχές με πευκοδάση, ιδιαίτερα στα εναπομένοντα δάση της Αττικής.   

Προτείνουμε επίσης ενίσχυση της έρευνας και των εφαρμογών πράσινης χημείας και οικονομίας, για νέες χρήσεις προϊόντων του δάσους όπως η ρητίνη, που θα τονώσουν τη ζήτησή τους. 

1. Να προχωρήσει παράλληλα η απαραίτητη μετάβαση

Στις αγροτικές περιοχές, άμεσο ξεκίνημα των απαραίτητων εργασιών αποτοξίνωσης του εδάφους, ώστε να είναι κατάλληλο και για βιολογική γεωργία. 

Για τους κατεστραμμένους ελαιώνες, να ενθαρρυνθεί μεταβατικά η παράλληλη ανάπτυξη και άλλων καλλιεργειών στην ίδια γη, μέχρι να μεγαλώσουν και να δώσουν καρπό τα νέα ελαιόδενδρα.    

Ιδιαίτερο βάρος να δοθεί στην ενθάρρυνση και υποστήριξη για μετάβαση των νέων καλλιεργειών σε βιολογική γεωργία, στα πλαίσια των στόχων του Green Deal για 25% βιολογική γεωργία μέχρι το 2030.

Στήριξη των παραγωγών με συμβουλευτικά, ερευνητικά προγράμματα και χρηματο-οικονομικά εργαλεία για την μεταποίηση των προϊόντων τους, αλλά και την αξιοποίηση στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας παραπροϊόντων όπως από την τυροκομία ή τα ελαιουργεία. 

Διερεύνηση των δυνατοτήτων να αξιοποιηθεί η γεωθερμία στα Λουτρά Αιδηψού και για εφαρμογές γεωργίας και τηλεθέρμανσης.

Επιπλέον στήριξη για ενεργειακή αναβάθμιση των κατεστραμμένων κτιρίων σε «κτίρια σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης», όπως απαιτούν ήδη δεσμευτικά οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί.    

Μίσθωση τοπικών ενοικιαζομένων δωματίων για τη φιλοξενία του επιπλέον εργατικού δυναμικού από άλλες περιοχές, που θα εργαστεί στα επείγοντα αντιπλημμυρικά έργα. 

Κτίρια που βρίσκονται μέσα στα παραδοσιακά (μέχρι το 1960-70) όρια των οικισμών, να εξαιρεθούν από κάθε σκέψη υποχρεωτικής ιδιωτικής ασφάλισης για δασικές πυρκαγιές.  

Ιδιαίτερη έμφαση χρειάζεται, τέλος, σε καινοτόμα προγράμματα κατάρτισης και δια βίου μάθησης για ευαισθητοποίηση, εκπαίδευση και κατάρτιση στα πράσινα επαγγέλματα του μέλλοντος, αλλά και στην αναβάθμιση των υπαρχόντων επαγγελμάτων ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις που συνδέονται με μια κλιματική και οικολογική στρατηγική.