Χαιρετισμός του Τάσου Πρατσόλη στο 52ο Πανελλήνιο Δημοσιογραφικό Συνέδριο της ΕΣΕΤ

Λυπάμαι που προγραμματισμένες υποχρεώσεις δεν μου επιτρέπουν να συμμετέχω σ’ αυτή την τόσο ενδιαφέρουσα συζήτηση που ειλικρινά πιστεύω πως αγγίζει τον πυρήνα της δημοκρατίας μας.
Αναμφισβήτητα, η παροχή πληροφοριών είναι θεμελιώδης για την ομαλή πορεία της κοινωνίας. Ίσως όμως σήμερα πρέπει να επαναδιατυπώσουμε τις σχετικές έννοιες. Παλιότερα, ενημερώνω σήμαινε, παρέχω όχι μόνο την ακριβή και επαληθευμένη περιγραφή ενός γεγονότος, αλλά και ένα σύνολο παραμέτρων που θα επιτρέψουν στον αποδέκτη να συνειδητοποιήσει τη σημασία του. Αργότερα, με την επίδραση της τηλεόρασης, αυτό άλλαξε. Πρωταρχικός στόχος δεν είναι πλέον η κατανόηση της εμβέλειας ενός συμβάντος, αλλά να το δει κανείς να ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια του. Η νίκη της εικόνας έναντι του λόγου. Της ταχύτητας έναντι της ανάλυσης. Της ψυχαγωγίας έναντι της ενημέρωσης.
Η ιλιγγιώδης ζήτηση για γρήγορες εναλλαγές ενθαρρύνει επίσης την προσφορά πλαστών ντοκουμέντων, ανασυνθέσεων, φωτομοντάζ και στημένων ρεπορτάζ. Από το Watergate, τη δεκαετία του ΄70, που υπήρξε αναμφίβολα από τις πιο εμβληματικές στιγμές για το ρόλο του τύπου στην αποκάλυψη των σκανδάλων της εξουσίας και στη συμβολή του για την εξυγίανση της δημόσιας ζωής, φτάσαμε στον τρόπο κάλυψης του Πολέμου του Κόλπου τη δεκαετία του ΄90, από τις πιο μελανές σελίδες της δημοσιογραφίας.
Στη συνέχεια, χάρη στην ανάπτυξη της ψηφιακής τεχνολογίας και των πολυμέσων, το σύστημα των μέσων ενημέρωσης γνωρίζει μια ριζική επανάσταση, η σημασία της οποίας συγκρίνεται συχνά με την εφεύρεση της τυπογραφίας, το 1440, από τον Γουτεμβέργιο. Φουντώνουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι πληροφορίες ρέουν σε απίστευτο όγκο, ανεπιβεβαίωτες και αφιλτράριστες. Ο ρόλος του δημοσιογράφου ανάμεσα στην είδηση και τον πολίτη, φθίνει.
Δεν έχω καμία πρόθεση να υποβαθμίσω τη σημασία της ελεύθερης πρόσβασης σε πλήθος χρήσιμων δεδομένων και πληροφοριών που εξασφαλίζονται μέσω διαδικτύου. Το αντίθετο. Οφείλω όμως να επισημάνω δύο παρενέργειες. Τη σύγχυση που προκαλεί ο κανονιοβολισμός από κάθε κατεύθυνση πληροφοριών κάθε είδους και ποιότητας και τον κίνδυνο από την κατάχρηση των προσωπικών δεδομένων και προτιμήσεων. Είναι πρόσφατο το σκάνδαλο του Facebook που όχι μόνο εκμεταλλεύτηκε προσωπικά δεδομένα χρηστών του για διαφήμιση αλλά και για άσκηση πολιτικής επιρροής.
Προσωπικά υποστηρίζω ότι η ενημέρωση εξακολουθεί να αποτελεί μια παραγωγική δραστηριότητα που είναι αδύνατο να ασκηθεί χωρίς προσπάθεια και πραγματική διανοητική συμμετοχή. Μια δραστηριότητα συνυφασμένη με την ελευθερία του ατόμου και τη δημοκρατία. Ας μην υποκύπτουμε λοιπόν στις σειρήνες της υπεραπλούστευσης και του κυνισμού, αλλά να υπερασπιζόμαστε με σθένος και υπομονή την αυθεντικότητα.