Αποκλιμάκωση στο «παρά πέντε» στην Ουκρανία;

Του Μιχάλη Ψύλου
psilosm@naftemporiki.gr

Είναι πραγματική η αποκλιμάκωση στην Ουκρανική κρίση ή μπλόφα; Το ρωσικό υπουργείο Άμυνας ανακοίνωσε ότι άρχισαν να επιστρέφουν στις βάσεις τους οι στρατιωτικές μονάδες στα ανατολικά σύνορα με την Ουκρανία. Αν και ο εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Άμυνας, Ιγκόρ Κονασένκοφ, ανακοίνωσε ότι θα συνεχιστούν τα γυμνάσια «σε αρκετούς επιχειρησιακούς τομείς». Το ΝΑΤΟ εκφράζει πάντως αμφιβολίες.

Η ανακοίνωση για απόσυρση των ρωσικών δυνάμεων προκάλεσε όμως θετικές αντιδράσεις στις αγορές, καθώς φάνηκε να απομακρύνεται η απειλή της σύρραξης. Σε μια στιγμή που οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες επιμένουν ότι θα εκδηλωθεί σήμερα ρωσική στρατιωτική επέμβαση, στην Ουκρανία. Φυσικά δεν είναι η πρώτη φορά που οι μυστικές υπηρεσίες διαρρέουν «αποκαλυπτικές πληροφορίες», οι οποίες στη συνέχεια διαψεύδονται.

Αυτή η στρατηγική  του ψυχολογικού πολέμου, είναι απόρροια αυτού που οι Ρώσοι αποκαλούσαν επί αιώνες ως «maskirovka», «καμουφλάζ». Οι επαγγελματίες πράκτορες το αποκαλούν «παραπληροφόρηση» και «παραπλάνηση». Μέχρι τη στιγμή που γράφονταν αυτές οι γραμμές δεν υπήρχαν πληροφορίες για στρατιωτική δράση της Μόσχας στην Ουκρανία. Ανεξάρτητα αν οι πληροφορίες των μυστικών υπηρεσιών ήταν ακριβείς ή στο πλαίσιο ενός ψυχολογικού πολέμου. Όπως έγραφε στην «Τέχνη του Πολέμου» πριν 2.500 χρόνια ο κινέζος στρατηγός Σουν Τσού: «Όλος ο πόλεμος βασίζεται στην παραπλάνηση. Όταν περικυκλώνεις έναν εχθρό, άφηνέ του μια διέξοδο φυγής Και θα νικήσει αυτός που ξέρει πότε να πολεμήσει και πότε να μην πολεμήσει».

Πούτιν –Σολτς στο Κρεμλίνο

Την ανάγκη εξεύρεσης διπλωματικής λύσης στην Ουκρανική κρίση, τόνισε ο Γερμανός καγκελάριος Ολαφ Σολτς μετά τη συνάντησή του με τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν στο Κρεμλίνο. «Όσο δύσκολη και σοβαρή κι αν φαίνεται η σημερινή κατάσταση – αρνούμαι να την χαρακτηρίσω απελπιστική», σημείωσε ο Σολτς και πρόσθεσε: «Πρέπει να συνεχίσουμε να συζητάμε αυτά τα πράγματα μέσω του διαλόγου. Δεν πρέπει να καταλήξουμε σε αδιέξοδο, αυτό θα ήταν καταστροφή».

Ο Σολτς επισκέφτηκε τη Μόσχα, σε μια ατμόσφαιρα πολύ λιγότερο φορτισμένη και σε μια ηλιόλουστη μέρα, με λίγο χιόνι και τα θερμόμετρα να δείχνουν μόλις μείον ένα βαθμό Κελσίου-μια ήπια  θερμοκρασία για τον Ρωσικό χειμώνα. Οσο και αν η είδηση που «μονοπώλησε» το ενδιαφέρον ήταν ότι ο Σολτς αρνήθηκε να υποβληθεί σε ρωσικό μοριακό τεστ (PCR), αλλά ζήτησε γερμανικό τεστ από γιατρό της γερμανικής πρεσβείας στη Μόσχα. Κατά το πρότυπο της συνάντησης Πούτιν-Μακρόν, ο Γερμανός καγκελάριος συναντήθηκε με τον Ρώσο Πρόεδρο Πούτιν στο ίδιο μακρύ τραπέζι στο Κρεμλίνο, σε μια απόσταση έξι μέτρων ανάμεσά τους. «Απαιτείται αποκλιμάκωση», σημείωσε ο Γερμανός καγκελάριος και χαιρέτισε τις αναφορές για μια πρώτη απόσυρση ρωσικών στρατευμάτων. «Όλοι οι Ευρωπαίοι και το ΝΑΤΟ γνωρίζουν ότι μια βιώσιμη ασφάλεια δεν μπορεί να επιτευχθεί ενάντια στη Ρωσία, αλλά μαζί με τη Ρωσία. Πλέον ζητείται από όλους να ενεργήσουν με θάρρος και υπευθυνότητα», τόνισε ο Σολτς. «Είναι καθήκον μας, ως αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων, να αποτρέψουμε μια κλιμάκωση του πολέμου στην Ευρώπη».

                                                   REUTERS/GUGLIELMO MANGIAPANE

Ο Ρώσος πρόεδρος από την πλευρά του εξέφρασε την προθυμία του να συνεχίσει να συνεργάζεται με τη Δύση για θέματα ευρωπαϊκής ασφάλειας. «Είμαστε έτοιμοι για αυτή την κοινή δουλειά στο μέλλον», είπε ο Πούτιν. «Είμαστε επίσης έτοιμοι να ακολουθήσουμε τον δρόμο των διαπραγματεύσεων».

Ο Πούτιν τόνισε επίσης την ανάγκη να τεθεί σε λειτουργία ο αγωγός Nord Stream 2 στη Βαλτική Θάλασσα. «Πρόκειται για ένα έργο υποδομής που ενισχύει την ενεργειακή ασφάλεια στην Ευρώπη. Είναι ένα καθαρά οικονομικό και φιλικό προς το περιβάλλον έργο χωρίς «πολιτικούς χρωματισμούς», τόνισε ο Πούτιν. Ταυτόχρονα, ο Ρώσος πρόεδρος εμφανίστηκε πρόθυμος να συνεχίσει να χρησιμοποιεί η Ρωσία την Ουκρανία ως χώρα διέλευσης για τις παραδόσεις φυσικού αερίου στην Ευρώπη μετά το 2024 – σε περίπτωση που υπάρξει ανάγκη στη Δύση.

Θα νικήσει η διπλωματία;

Θα είναι τελικά η διπλωματία η νικήτρια στην κρίση; Τα μηνύματα από τη συνάντηση Πούτιν-Σολτς είναι θετικά. Η Μόσχα γνωρίζει ότι οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν μετά την προσάρτηση της Κριμαίας και την κλιμάκωση στην ανατολική Ουκρανία, έχουν βλάψει τη Ρωσία και έχουν αυξήσει τη λαϊκή δυσαρέσκεια. Η οικονομική κατάσταση δεν είναι βέβαια δραματικά άσχημη και, δεδομένων των μεγάλων αποθεμάτων πρώτων υλών της Ρωσίας, δεν είναι πιθανό να γίνει κάτι τέτοιο σύντομα.

Ο Πούτιν θεωρεί ότι η Ουκρανία, λόγω του μεγέθους και της γεωστρατηγικής της θέσης, είναι πιο σημαντική για τη Μόσχα από άλλες πρώην σοβιετικές δημοκρατίες στον Καύκασο ή την Κεντρική Ασία. Ταυτόχρονα, «ενδιαφέρεται για τη στρατηγική ισοτιμία με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την αποτροπή γεωπολιτικών μειονεκτημάτων που θα μπορούσαν να προκύψουν από την επέκταση του ΝΑΤΟ», όπως αναφέρει ένα πρόσφατο έγγραφο του Γερμανικού  Ιδρύματος Διεθνών Σχέσεων και Ασφάλειας (SWP). «Όπως ένας τυπικός μεταπολεμικός Γερμανός, ο Σολτς θέλει οπωσδήποτε να αποφύγει τον πόλεμο και ίσως μπορέσει να φέρει στα συγκαλά του τον Πούτιν καλύτερα από τον Μακρόν», έγραψε  η νορβηγική εφημερίδα Aftenposten, σχολιάζοντας τις προθέσεις του καγκελάριου.

                                                           REUTERS/UMIT BEKTAS

Ταυτόχρονα, το Βερολίνο δεν μπορεί να βγάλει από την εξίσωση την ενεργειακή εξάρτηση από το φθηνό ρωσικό φυσικό αέριο και το τελευταίο που θα επιθυμούσε θα ήταν μια σύρραξη στην Ουκρανία. Η Γερμανία, αλλά και η Ευρώπη κατανοεί λοιπόν ότι «χωρίς τις κατάλληλες εγγυήσεις ασφαλείας προς τη Μοσχα, είναι απίθανο να υπάρξει αποφασιστική χαλάρωση της σύγκρουσης», γράφει η Frankfurter Allgemeine Zeitung. Θα γίνει αυτό αποδεκτό από την Ουάσιγκτον; Αν ο Πούτιν αποσπάσει εγγυήσεις για την ασφάλεια της Ρωσίας, θα συνιστούσε στρατηγική επιτυχία, αλλά και ενίσχυση της διεθνούς του φήμης. Οι Γερμανοί, αλλά και οι Γάλλο και οι Αμερικανοί γνωρίζουν ότι η Ουκρανία δεν μπορεί δια της βίας να ενταχτεί στο ΝΑΤΟ  και πρακτικά, κάτι τέτοιο πρέπει να αποκλειστεί μέχρι το 2030 ή το 2040. «Ούτε στη δική μου θητεία, ούτε στου Πούτιν», όπως είπε ο Σολτς στο Κρεμλίνο. Αν εξασφαλίσει μια τέτοια  επίσημη δέσμευση, ο Πούτιν μπορεί να σώσει την υπερηφάνεια του. Σχεδόν στα 70 του, ο Ρώσος πρόεδρος έχει αρχίσει  άλλωστε να ασχολείται  και με την πολιτική του κληρονομιά.